Дар бораи тамоми фазилатҳои аҷиби табиати нодири Тоҷикистон сухан ронда, набояд фаромӯш кард, ки ин кишвар бо ҷойҳои таърихиву фарҳангӣ бой аст. Зеро Тоҷикистон яке аз қадимтарин давлатҳои ҷаҳон аст, қаламрави он ҳанӯз то миёнаҳои ҳазорсолаи I то милод аз ҷониби халқҳое, ки давлатҳои машҳури қадимаи Суғдиёну Бактриёро таъсис доданд, аҳолӣ ёфтааст. Дар ин қаламрав Аҳёманишиён ҳукмронӣ мекарданд, ин заминҳоро Искандари Мақдунӣ забт кард, дар ин ҷо империяи Кушан ва бисёр империяҳои дигари тавоно, ҳатто Русия ҳукмронӣ мекарданд.
Чунин ҷараёни пурсарусадои таърих ба сайёҳии фарҳангии имрӯзаи Тоҷикистон таъсири худро гузошт. Қалъаи Ҳисор, мақбараи Хоҷа Машҳад, боқимондаҳои манозили буддои асрҳои VII-VIII ️ ин ва бисёр ёдгориҳои дигар дар бораи марҳалаҳои муҳими таърихи Тоҷикистон бисёр чизҳоро нақл мекунанд.
Хуҷандро ташриф овардан лозим аст, ки дар баробари Бухоро ва Самарқанд яке аз марказҳои машҳури илм ва фарҳанги Осиёи Марказӣ буд. Дар ин ҷо баъзе ёдгориҳо, ки ба асрҳои XVI-XVII тааллуқ доранд, бо мавзеи Шайх Муслиҳиддин ва масҷиди Масҷиди Ҷомӣ, инчунин қалъаи Хуҷанд, ки бо шаҳр беш аз 2500 сол пеш сохта шудааст, нигоҳ дошта шудаанд.
Пенджикент, ки бо лақаби “Помпеи Осиёи Миёна” ном дорад, сайёҳро бо шаҳраки қадимаи дорои қалъаи асрҳои миёна, ки аз биноҳои истиқоматӣ ва ҷамъиятӣ иҳота шудааст, шинос мекунад, ки дар баъзеи онҳо расмҳои деворӣ нигоҳ дошта шудаанд. Ва дар наздикии Пенджикент шаҳраки Саразм мавҷуд аст, ки дар он ибодатгоҳҳои зороастриён нигоҳ дошта шудаанд.
