Сарзамини бостонии Ховалинг бо табиати зебо, мавзеъҳои фарҳангӣ ва муқаддаси таърихии худ муддати тӯлонӣ дили ҳар саиёҳро тасхир мекунад. Қисме аз саёҳон ба Ховалинг барои истироҳат, нӯшидани оби ширини чашмаҳои шаффофи он мераванд. Дар ҳоле ки қисмати дигар барои зиёрати макони муқаддас мераванд. Яке аз чунин макони муқаддас, ки солҳои дароз ба макони махсуси зиёратгоҳ табдил ёфтааст, зиёратгоҳ ё мақбараи Султон Ҳувайси Қаранӣ мебошад. Он дар деҳаи Ҳазрати Султон, дар масофаи 18 км аз ноҳияи Ховалинг ҷойгир аст.Ба ҷуз аз ин мақбара, чандин макон, зиёратгоҳҳо дар мамлакатҳои мусулмонӣ бо Ҳувайси Қаронӣ алоқаманд ҳастанд. Садоқати зиёди зоирон ба ин макон ва дастгирии ҳукумати Тоҷикистон боиси бунёди мақбара барои ин шахсияти афсонавӣ шуд.Ин мақбара яке аз чандин маконест, ки гӯё дар он ҷо марди шаҳид ва ҳамзамони маъруф Султон Увайс ибни Амир ал-Қаранӣ дафн карда шудааст.
Маъруфияти ин шахсияти исломӣ, ки амали дуруст ва парҳезгории ӯ аз ҷониби Паёмбари ислом баҳои баланд гирифтааст, манбаи асосии гиромидошти ӯ дар саросари ҷаҳони ислом, бахусус Осиёи Миёна мебошад. Деҳае, ки мақбара дар он қомат афрохтааст, Мазори Султон ном дорад, ки мардуми зиёде онро доимо зиёрат мекунанд. Мардуми ин деҳа ҳатто фарзандони худро ба ифтихори ин шахсияти афсонавӣ Султон, Мазор ё Мазорӣ ном мегузоранд.Он чизе, ки аҳолии маҳаллӣ ва меҳмононро ба ин зиёрати ин мақбара ва гиромидошти шахсият ҷалб мекунад, ин эътиқод ва пайравӣ ба ҳаёти намунавии ӯ мебошад.
Қиссаи Султон Увайси Қаранӣ
Саргузашти зиндагонии ӯ ба роҳи адолат ва некӣ бахшида шудааст. Ҳикояи мураккабе, ки дар бораи ҳаёти ӯ бофта шудааст, пур аз намунаҳои эҳтиром ба падару модар, хурду калон, меҳрубонӣ ба ҳамаи мардум аст. Дар бораи Ҳазрати Султон қиссаҳо ва ривоятҳои зиёде мавҷуданд. Аз ҷумла, гуфта мешавад, ки вақте модари бемораш об талабид, ӯ то дами бедор шудани модар дар назди бистараш бо як пиёла об истод. Гуфта мешавад, ки замоне модараш бедор шуд пӯсти дасти Уваис канда шудааст. Модар дар ҳаққи фарзандаш дуо мекунад ва мегуяд, ки писари маро ба султонӣ қабул кунед. Дуои модар мустаҷоб мешавад ва барои ин ҳазрат султонӣ муясар мешавад. Ҳазрати Муҳаммад ба Увайс эҳтиром мегузоштан ва васият кардааст, ки куртаи ӯро пас аз маргаш ба Увайс диҳанд.
Ривояти маҳаллӣ дар бораи зуҳури номи Ҳазрати Султон Уваси Қаранӣ дар Ховалинг ин аст, ки Ҳазрати Султон пеш аз маргаш ба халифа ва пайравонаш васият кардааст, ки тобути ӯро бар шутури сафед бор кунанд ва ҷасади ӯро дар ҳар ҷое ки шутур ба зону шинаду хоб кунад, бояд дар он ҷо дафн кунанд. Шутур дар ҳафт ҷой мехобад ва бедор мешавад ва он ҷойҳо ба макони муқаддас табдил мешаванд. Ниҳоят шутур дар ҷой ҳозираи деҳаи Мазор меистад ва изи пой ва ҷой даҳони он ҳайвон чор чашма мебарояд. Ин чашмаҳоро Шифо, Мурод, Раҳмат, ва Ганҷ меноманд. Мақбараи “Султон Увайси Қаранӣ” соли 1992 аз ҷониби соҳибкори маҳаллӣ сохта шудааст. Соли 2004 ҳукумати маҳаллӣ онро ҳамчун «Мазори Ҳазрати Султон» ва мамнӯъгоҳи таърихӣ ба қайд гирифт.
Аксҳо
Роҳҳои сафар ба мақбара
Мазори Султон 18 километр дур аз шаҳраки Ховалинг мебошад. Барои расидан ба мазор сайёҳон аз роҳи Душанбе -Данғара ва Ховалинг сафар мекунанд. Меҳмонону зоирон хомӯшона ба ибодати ин макони муқаддас меоянд. Саёҳону мусофирон метавонанд ба ин макони сайёҳӣ бо таксие, ки онро аз терминали муштараки мошинсозии Ховалинг киро кардан мумкин аст, расанд.
