Чилучорчашма яке аз чашмаҳои машҳур дар вилояти Хатлон аст. Он дар соҳили рости дарёи Кофарниҳон ҷойгир буда, дар ноҳияи Носири Хусрав ҷойгир аст. Ин мавзеъ дар километри 230 – и ҷануби Душанбе ҷойгир аст. Аз ҷиҳати ҷуғрофӣ чашма дар дохили водии Бешкент ҷойгир аст, ки дар гузашта дашти биёбон буд. Вақте ки давлати Шӯравӣ дар он канали обёрӣ сохт, водӣ ба як кишвари шукуфон бо хоҷагиҳои пахтакор ва гандумпарвар ва боғи мева табдил ёфт.
Таърихи макон
Тибқи бозёфтҳои бостоншиноси шӯравӣ макони Чилучорчашма ба давраи мезолит рост меояд. Солноманависи араб, ки дар асри 12 ба Осиёи Марказӣ ташриф оварда буд, дар бораи мавҷуд будани як чашмаи маъруф дар Қубодиён, ки оби шифобахш дошт, қайд кардааст.Таърихшиноси рус ва шӯравӣ қайд кард, ки ин чашма яке аз минтақаҳои серодамтарин ва боздидшуда дар минтақаи Қабодиён буд. Ин як мавзеи шукуфон дар водии Бишкент буд.
Оилаҳои пешвоёни мазҳабӣ, ба монанди хоҷаҳо ва шайхҳо дар атрофи ин макон маскан гирифтаанд ва аз зиёраткунандагони сершумор қурбонӣ ва садақа ва ҷамъ мекарданд ва барои ҳокимони маҳаллӣ ва минтақавӣ андоз месупориданд. Насли ин шайхон ҳамчун посбони макон ва нигаҳбони оромгоҳи назди чашма то ба ҳол хидмат мекунанд.
Ривояти Чилучорчашма
Тибқи ривоят шахсияти афсонавӣ Бобо Қамбар, ки сарбоз ва галабони аспҳои лашкари Ҳазрати Алӣ, халифаи ислом, домоди паёмбар Муҳаммад будаст, ҳангоми набард бо кофирон дар Бадахшон захмӣ шуда буд. Бобо Қамбар аз шиддати дард орзу мекард, ки Чилу-Чаҳор Чашмаро пайдо кунад, вале ҳеҷ яке аз сарбозон маҳалли ҷойгиршавии онро намедонистанд. Барои дарёфти ин чашмаҳо лашкари Ҳазрати Алӣ худро ба гурӯҳҳо тақсим карданд ва яке а ин гурӯҳ ба музофоти Қубодиён расид ва як воҳаи хурде ёфт, ки чилу чор чашма дорад.
Ҷасади Бобо Қамбарро дар он ҷо ба хок супурданд ва Ҳазрати Алӣ дар болои қабри сарбози худ дуо намуд. Аз он вақт баъд қабри Бобо Қамбар аз ҷойҳои наздику дур ба макони ибодат ва зиёрат табдил ёфт. Ҳикояи дигари машҳур дар бораи пайдоиши ин чашмаҳо он аст, ки Алӣ барои таблиғи ислом ба ин водӣ омадааст, аммо дарёи наздик хушк шудааст. Сипас Алӣ дарёро лаънат кард ва онро Кофирниҳон (маконе, ки кофир пинҳон мешавад) номид. Алӣ ба макони ҳозираи Чилу Чорчашма расид ва аз Худованд дуо кард, ки ба лашкарҳояш об фиристад. Ӯ бо дастонаш ба замин зад ва аз ҷои ангуштони панҷ чашмаи об баромад.
Хусусиятҳои табиии мавзеъ
Дар маҷмӯъ дар ин ҷо чилу чор чашма мавҷуд аст. Ҳабдаҳтои ин чашмаҳо хусусияти табобатӣ доранд Гурӯҳи аввали чашмаҳо, ки хусусиятҳои шифобахш доранд, чашмаҳои Муйин номида мешаванд. Одатан, одамон мӯйи фарзандони худро дар наздикии ин чашмаҳо бурида мепартоянд ва мешӯянд ва бовари доранд, ки пас аз ин амал бемориҳое мисли дарди сар аз байн хоҳанд рафт. Дар канори ин чашма дарахти беди кӯҳна мавҷуд аст, ки тахмин мезананд, ки зиёда аз ҳазор сол умр дидааст. Гуфта мешавад, ки соли 1980 дарахт ба китоби рекордҳои Гиннес дохил карда шуд. Ба гурӯҳи дуввум чашмаҳое дохил мешаванд, ки онҳоро чашмаҳои бинӣ меноманд. Одамони гирифтори хунравӣ аз он истифода мебаранд.. Ба гурӯҳи сеюм чор чашма дохил мешаванд, ки барои шамолкашӣ ва зуком дар узвҳои нафаскашӣ ва дигар узвҳои инсон истифода мешаванд.
Гурӯҳи чоруми чашмаҳо барои бемориҳои устухон истифода мешавад. Гурӯҳи панҷуми чашмаҳо бошанд барои табобати вараҷа истифода мешуданд. Сарфи назар аз он, ки чашмаҳо дар масофаи 20-25 см аз якдигар ҷойгиранд, оби ҳар яки онҳо хусусияти хоси худро дорад.
Олимон ин чашмаҳоро алоҳида таҳлил карда, исбот карданд, ки яке барои остеопороз ва дигаре барои вараҷа муфид аст. Гурӯҳи шашуми чашмаҳо (аз ҷумла 4 чашма) барои системаи ҳозима хубанд. Ду чашмаи дигарро барои табобати фишори баланди хун ва дарди сар пешниҳод мекунанд. Онҳое, ки фишори баланди хун доранд, онро истифода мебаранд. Боз як чашма барои спораҳо (сафедҳо) ва бемории ветлиго (доғҳои бадан) муфид аст. Ин оби ғайриоддӣ аст ва аз 11 то 29 январ то 49 дараҷа гарм хоҳад шуд. Ҳамеша, ҳар сол дар моҳи январ чашма хушк мешавад ва дар моҳи май боз мешавад. Чор чашмаи дигарро мурод меноманд. Мардуми маҳаллӣ аз ин чашма барои муддати дароз санг мегиранд. Вақте ки онҳо ба ҳадаф мерасанд, сангро ба ҷои худ мегузоранд.
Ҳамин тариқ, панҷ чашмаи калон, ки аз теппа берун меоянд, дар навбати худ ба панҷ чашмаи калон 39 чашмаи хурдтар мерезанд. Оби чашмаҳо каналеро ташкил медиҳад, ки паҳнои он 12-13 метр аст, ки дар он моҳии «муқаддас» (намудҳои гуногуни ҷинси Маринка), инчунин гулмоҳӣ зиндагӣ мекунанд. Чашмаҳо инчунин пур аз намуди дигари моҳии гуногун мебошад.
Аксҳо
Роҳҳои сафар ба макон
Ба Чилучорчашма тавасути шоҳроҳи асосии Душанбе-Шаҳритӯс расидан мумкин аст. Одатан, автобуси хурд ба мавзеъ дар як рӯз чанд маротиба ва аксар вақт дар рӯзҳои истироҳат меравад. Таксиҳоро низ метавон аз Бохтар бевосита ба ин макон киро кард.
