Хоҷа Муъмин – кӯҳи намак дар ҷануби Тоҷикистон, дар масофаи 25-километрии ҷанубу ғарбии шаҳри Кӯлоб ва 7 км дуртар аз шаҳраки Ҳулбук (маркази ноҳияи Восеъ) ҷойгир аст. Кӯҳи намаки Хоҷа Муъмин ба гунбази азиме шабоҳат дорад, ки тақрибан 900 метр аз ҳамвории атроф баланд аст ва баландии мутлақ 1332 метр аз сатҳи баҳр мебошад. Он аз масофаи даҳҳо километр намоён аст.Аз болои кӯҳ қаламрави Афғонистон дар он тарафи дарёи Панҷ ба хубӣ намоён аст.
Ин кӯҳи зебо яке аз ҷозибаҳои Хатлонзамин мебошад, ки сокинони Тоҷикистон ном ва маҳсулоти онро ҳар рӯз дар сари суфраи худ мебинанд, ки он намаки ош аст. Корхонаи Хоҷа Муъмин дар пояи кӯҳ истодааст, ки дар он ин намак истеҳсол мешавад, ки тамоми Тоҷикистонро таъмин мекунад ва инчунин, он ба хориҷ содир карда мешавад. Сайёҳи машҳури Венетсия Марко Поло (асри 13), ки ба ин ҷо омадааст, навиштааст: “То даме ки ҷаҳон вуҷуд дорад, намаки ин кӯҳ барои аҳолии кураи замин кифоя аст.” Ин аввалин мушоҳидаҳо буданд. Кӯҳи Хоҷа Мӯмин дар назари аввал ба теппаи оддӣ – нишебиҳои сабз, қуллаҳои сафед монанд аст. Танҳо дар қаторкӯҳҳо на барф, балки намак – 60 миллиард тонна хобидааст.
Ривоятҳо оид ба Хоҷа Мӯъмин
Миёни мардуми минтақаи Кӯлоб дар мавриди асрори то ҳанӯз кашфношуда ва ниҳони ин кӯҳ ривояту достонҳои зиёде вирди забонҳост. Аммо то ҳанӯз таҳқиқоти илмии ҷиддӣ дар мавриди ин кӯҳ, таъми намак ва чашмаҳои шӯру ширини он анҷом нашудааст. Ба гуфти сокинони таҷрибадида ва кӯҳансоли наздики ин макон, мӯъҷизаи нахуст ин коҳ дар роҳе, ки ба сӯи баландии ин кӯҳ мебарад, аст.
Ин ро дар ҳар сафар барои бинанда тағийр меёбанд ва касе то кунун бо як роҳ болои кӯҳ ва бо ҳамон роҳ поин нашудааст. Саёҳоне ки ба ин мӯъҷиза бовар надоранд бояд боре ба болои ин кӯҳ бароянд. Ривояти кӯтоҳе дар бораи пайдоиши ин кӯҳ аст, ки гӯё бузургворе бо номи Хоҷаи Мӯъмин аз бародари худ Хоҷаи Сартез намак талаб карда, ҷавоби рад мешунавад. Хоҷаи Мӯъмин сӯи парвардигор дасти дуо мебардорад ва талаб мекунад, то ӯро ба кӯҳи намак бадал гардонда, мардумро аз эҳтиёҷи намак берун созад.
Табиати кӯҳи Хоҷа Мӯъмин
Солҳои охир кӯҳи Хоҷа Мӯъмин диққати наботшиносонро ба худ ҷалб кард. Олами набототи ин мавзеъ нисбат ба минтақаҳои ҳамсоя бойтар ва рангинтар аст. Дар миёни растаниҳои он лолаҳо, сиёҳгӯш, зира, заъфарон, пиёзҳои кӯҳӣ, дулона, эремурҳо (ширеш) ва монанди онҳо мерӯянд. Хоҷамӯъмин яке аз мавзеъҳои муҳими фароғатӣ (фароғатӣ ва сайёҳӣ) мебошад. Хусусан, тамошои ғорҳо, шишаҳои намак, қуллаҳои аҷиб ба инсон нерӯ мебахшанд. Ба туфайли оби ширин, дар саргаҳи намак гиёҳҳо ва гулҳои сершумор мерӯянд. Дар фасли баҳор, қуллаи Хоҷа-Мӯъминро қолини сурхи аҷиби дурахшони лолаҳо мепӯшонанд. Кӯршапалакҳо ва ҳашаротҳо дар гузаргоҳҳо, долонҳо, нақбҳо ва толорҳои зиёд зиндагӣ мекунанд ва дар болои кӯҳ шумораи зиёди алафҳо, буттаҳо ва дарахтон, аз ҷумла хордор, дулона, нок ва ҳатто писта мерӯянд.
Мӯъҷизаҳои Хоҷа Мӯъмин
Кӯҳи Хоҷа Муъмин инчунин бо ғорҳои беназири худ шӯҳрат дорад, ки дар натиҷаи эрозияи намак тавассути обҳои зеризаминӣ ба вуҷуд омадаанд. Кӯҳ тақрибан аз намакҳои тозаи бо рангҳои гуногун сабз ва гулобӣ, бебаҳо ва хокистарӣ иборат аст. Танҳо қабати боло ва баъзе нишебиҳои он бо қабати тунуки хок фаро гирифта шудаанд. Садои мусиқии бо шамол овехта аз сталактити аз шифт овезон ва сталагмитҳо аз қаъри ғорҳо мебароянд. Ин ғорҳо дар натиҷаи шусташавии ҷоҳ аз кӯҳи хлориди натрий ба вуҷуд омадаанд.
Аз поёни кӯҳи намаки Хоҷа Муъмин рӯдхонае мегузарад, ки аз сурохҳои бузурги болои кӯҳ ба чашм намоён аст ва ба қавли мутахассисон маҳз ин рӯдхона намакро шуста ба берун бароварда, монеъи инкишофу бузург шудан он мегардад. Дарозтарин ғор дар қисми шимолу шарқии кӯҳ ҷойгир аст ва дар байни мардуми маҳаллӣ бо номи Ғори Паланг машҳур аст. Пораҳои яхии, (шишаҳои) намакро, ки дар деворҳои ғорҳо овезон ҳастанд, минералогҳо сталактит ва сталагмит меноманд. Яке аз ҷазобияти фаромӯшнашаванда ва шигифтангези ин макон садои ғорҳост. Олимон муқаррар кардаанд, ки аз нишебиҳо ва нишебиҳои кӯҳи Хоҷамӯъмин 163 чашма ва ҷӯйҳои шӯр ҷорист.
Фотогалерея
Роҳи сафар ба Хоҷа Муъмин
Ба Хоҷа Муъмин бо мошинҳое, ки аз Душанбе ба ноҳияи Восеъ ҳаракат мекунад, рафтан мумкин аст. Он дар ҷануби ғарби Кӯлоб, дар наздикии шаҳраки Восеъ ҷойгир аст. Нақлиёти муқаррарӣ ба Хоҷа Муъмин автобуси хидматрасонии Кӯлоб-Восеъ ё таксӣ мебошад.
